Achter de schermen bij de traumaheli, van levens redden tot keuken schrobben
In dit artikel:
Op de vliegbasis van Rotterdam The Hague Airport volgt het Mobiel Medisch Team (MMT) — piloot George, verpleegkundige Gert en arts Eric — dagelijkse oproepen die variëren van kinderreanimaties in woonwijken tot spoedoperaties op straat. Bij het piepsignaal moet het team binnen minuten vertrekken: George start de heli, Gert checkt satellietbeelden en weerberichten en Eric bereidt zich medisch voor op soms zeer beperkte informatie onderweg. De traumahelikopter is primair bedoeld om specialistische zorg snel naar de plaats van het incident te brengen, niet om patiënten te vervoeren.
Dit jaar bestaat het Nederlandse traumahelikopternetwerk dertig jaar; begonnen als proef van ANWB Medical Air Assistance met één toestel, is het uitgegroeid tot een landelijke operatie met acht helikopters en tientallen piloten. De rolverdeling in het MMT is duidelijk: de piloot vliegt en controleert veiligheid, de verpleegkundige fungeert in de lucht als extra ogen en navigatiehulp en schakelt op de grond direct naar medisch-assisterende taken, en de arts geeft geavanceerde behandeling ter plekke — van narcose en intubatie tot, indien noodzakelijk, een noodoperatie.
In de praktijk wisselt routine met onvoorspelbaarheid. Vaak weet het team pas ter plaatse precies wat hen te wachten staat; bij gevaarlijke stoffen wordt al tijdens de vlucht contact gezocht met deskundigen om zich voor te bereiden. Ongeveer de helft van de oproepen wordt geannuleerd omdat ambulances eerder ter plaatse zijn of de situatie anders blijkt, en het komt voor dat artsen meerdere keren op een dag vergeefs opstijgen.
Operationele continuïteit vereist strikte registratie en onderhoud: elke vlieguur wordt bijgehouden en bij naderende service-intervallen staat een monteur paraat. Bij slecht weer of onderhoud rijdt het team uit met een speciaal uitgeruste auto en kan er een rendez-vous met een ambulance worden afgesproken — in één voorbeeld moest het team voor een neurotrauma naar Eindhoven, maar vanwege het weer stapten zij bij Tilburg direct in een ambulance bij een tankstation.
De basisfunctie omvat naast medische taken ook eigen onderhoud en huishouding van de helikopter en faciliteiten; het team verzorgt zelf de schoonmaak en controles. De leefomgeving is bewust huiselijk ingericht — keuken, loungebank, foto's en sociale activiteiten zoals barbecues — om de samenwerking en teamcohesie te versterken. Nazorg en mentale verwerking zijn onderdeel van het werk: na ingrijpende inzet wordt er gezamenlijk nabesproken en gebruikt men een 'fit to fly'-checklist om te beoordelen of iemand psychisch klaar is voor de volgende dienst. Collega’s vullen diensten aan als iemand emotioneel moet bijtrekken.
Contact met overlevers en families blijft vaak belangrijk voor verwerking — soms komen patiënten later terug op de basis om te bedanken — maar ook heftige nasleep komt voor, bijvoorbeeld familieleden die therapie nodig hebben om het helikoptergeluid te verdragen. De traumateams combineren snelle, technisch-medische expertise met praktische veerkracht en onderlinge steun om acute zorg zo effectief mogelijk te leveren.